ေရွးက်တဲ႕ထူးျခားဆန္းက်ယ္မူေတြဟာ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႕ မတုိက္ဆုိင္စြာ ရွင္းျပလုိ႕မရနုိင္ဘဲ ယခုထိတုိင္ ရွိေနၾကပါတယ္။ ဥပမာ – ေရွးတုန္းက ဗိသုကာပညာ၊ လက္မူပညာ ေတြဟာ တစ္ခါတစ္ရံမွာရွင္းမျပနုိင္ေအာင္ ဆန္းက်ယ္တဲ႕ တီထြင္ဖန္တီးမူေတြ ရွိခဲ႕ပါတယ္။ ပညာရွင္ေတြရဲ႕အဆုိအရ ယခုတိုင္အေျဖမရွိေသးတဲ႕ ရွာေဖြေတြ႕ရွိမူေတြမွာ အတိတ္က လ်ွဴိ႕ဝွက္ခ်က္ အခ်ဳိ႕ကုိ ေဖာ္ျပနုိင္တယ္လို႕ ဆုိပါတယ္။ ဒီေနရာမွာေတာ့ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းတဲ႕ ရွာေဖြေတြ႕ရွိမူအခ်ဳိ႕ကုိစုစည္းေဖာ္ျပေပးလုိက္ပါတယ္
၁- လာဘင္ဒါ လူသား( မကၠစီကုိ -၁၉၄၇)
အခုေဖာ္ျပထားတဲ႕ပုံက မကၠစီကုိ မွာ ၁၉၄၇ ခုနွစ္ခန္႕ကရွာေဖြ႕ေတြ႕ရွိခဲ႕တာပါ။ ဒီေနရာမွာေခါင္းစားသြားေစတာက အရြယ္စားၾကီးမားတဲ႕ဦးေခါင္းပုံစံေတြကုိ ၁၇ ခုခန္႕ ေတြ႕ခဲ႕လုိ႕ျဖစ္ပါတယ္။ အဲ႕ဒီေခတ္ကလူေတြဟာ ဒီေလာက္ၾကီးမားတဲ႕ဦးေခါင္းပုံကုိထုဆစ္ဖုိ႕ ဘာကိိရိယာေတြသုံးခဲ႕ၾကလဲ၊ ဘယ္လုိနည္းပညာလဲ ၊ ဒီေလာက္ၾကီးမားျပီးအေရအတြက္မ်ားတဲ႕ ဦးေခါင္းေတြကုိ ဘယ္လုိသယ္ယူပုို႕ေဆာင္ၾကလဲဆုိတာ အခုထိအေျဖမရွာနုိင္ေသးပါဘူး။ ဒါ႕အျပင္ ေရွးေခတ္က လူေတြဟာ ဒီေလာက္ၾကီးမားတဲ႕ရုပ္တု မ်ားစြာကုိဘာအတြက္လုိအပ္ခဲ႕တာဆုိတာပါ။
၂- ေတာင္အာဖရိက ၊ ကာလာဟာရီ သဲကႏၱာယ က ေပ်ာက္ဆုံးေနတဲ႕ျမဳိ႕ေတာ္
၁၈၈၅ ခုနွစ္တုန္းက ခရီးသြား၊ စူးစမ္းရွာေဖြသူ သယ္ဂရိတ္ ဖာရီနီ ဟာ သဲကႏၱာယ ကသူေတြ႕ရွိခဲ႕တဲ႕ ထူးျခားဆန္းျပားတဲ႕ျမိဳ႕ေတာ္တစ္ခုအေၾကာင္းကုိေရးသားခဲ႕ပါတယ္။ သူဟာ သူ႕ရဲ႕ေရးသားမူကုိ ျဗိတိန္ေတာ္ဝင္ ေရွးေဟာင္းဗိသုကာဆုိင္ရာအဖြဲ႕စည္း ကုိ တင္ျပီး စာအုပ္ထုတ္ေဝခဲ႕ပါတယ္။ ဖာရီနီ ေျပာျပထားတာက ျမိဳ႕ေတာ္ဟာ စက္ဝန္းပုိင္းပုံစံ တည္ေဆာက္ထားျပီး သဲေအာက္မွာ ဝွက္ထားတဲ႕အစိတ္ပုိင္းေတြလဲ ရွိတယ္လုိ႕အခုိင္မာေျပာထားပါတယ္။
ေပါကၡ ေအေဂ် ဆဲမန္႕ ရဲ႕သုေတသနျပဳခ်က္ေတြမွာေတာ့ အဲ႕ဒီျမဳိ႕ေတာ္ဟာ ေက်ာက္တုံးအၾကီးစားၾကီးတစ္ခုကုိ နံရံေတြအျဖစ္ထုဆစ္ ထားခဲ႕တာျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာျပခဲ႕ပါတယ္။ ၂၀၁၆ ခုနွစ္ မွာေတာ့ သိပၸံပညာရွင္ေတြဟာ ဖာရီနီ ရဲ႕ တင္ျပခ်က္စာေတြမွာလဲ အဲ႕ဒီေက်ာက္တုံးကုိေဖာ္ျပထားေၾကာင္းေတြ႕ရွိခဲ႕ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႕ျမင္ေတြ႕ခဲ႕ရတဲ႕ နံရံဟာ အစစ္လား အတုလားဆုိတာ အခုထိ မသိရေသးပါဘူး။
၃- ဘူေဂးရီးယား က ဂူ
လိပ္ခုံးအမိုးပုံစံရွိတဲ႕ ဂူဟာ ေရာမေတြ အုပ္စုိးခဲ႕တဲ႕ ေဒသမွာတည္ရွိပါတယ္။ ဂူဟာ သာရာစီယံ နဲ႕ ေရာမ တို႕ရဲ႕ရုိးရာပုံစံအတုိင္း တည္ေဆာက္ထားတာျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ သုေတသီေတြ ယူဆၾကတာက ဂူဟာ သူရဲေကာင္းတစ္ဦးအတြက္ ဂုဏ္ျပဳအမွတ္တရ အေဆာက္အုံတစ္ခုျဖစ္မယ္လို႕ယူဆၾကပါတယ္။ သိပၸံပညာရွင္ေတြက ဒီဂူရဲ႕အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြကုိ ပုိသိခ်င္ေနၾကေပမယ့္လဲ အခုထိတုိင္ ေမးခြန္းမ်ားစြာရွိဆဲ ေနရာတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။
