ႀကိဳတင္ကာကြယ္ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး အႏၱရာယ္
ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါဟာ ရာသီ မေရြးျဖစ္ပြားတတ္ၿပီး ယခုလို မုိးဦးက်ကာလ မွ စတင္၍ မုိးရာသီတြင္ အျဖစ္အမ်ားဆံုး ျဖစ္တယ္။ ကမၻာ့လူဦးေရ ထက္ဝက္ခန္႔ တြင္ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေရာဂါျဖစ္ပြားေနၿပီး တစ္ႏွစ္လွ်င္ ေရာဂါကူးစက္ခံရသူ သန္း ၄ဝဝ နီးပါးရွိေၾကာင္း ၄င္းတို႔အနက္ လူႀကီး ၁ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔ ကေလး ၃ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း ပါဝင္ေၾကာင္း သိရတယ္။ ရန္ကုန္တုိင္းေဒသ ႀကီးတြင္လည္း ၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္ ႏွစ္စမွ ဇြန္လ ပထမပတ္အထိ ျဖစ္ပြားသူဦးေရ ၁၅၂ဝ ဦး ရွိခဲ့ေၾကာင္း၊ ၂ဝ၁၈ ခုႏွစ္တြင္လည္း ႏွစ္စမွ ဇြန္လပထမပတ္အထိ ေရာဂါျဖစ္ပြားသူ ၆ဝဝ ေက်ာ္မွ်ရွိကာ ေသဆံုးသူ ကိုးဦးရွိ ခဲ့ၿပီး ေရာဂါျဖစ္ပြားသည့္ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ လူႀကီးမ်ားျဖစ္ကာ ကေလးမ်ားတြင္ အမ်ားဆံုး အျဖစ္မ်ားေၾကာင္း က်န္းမာေရး ဦးစီးဌာန၏ စစ္တမ္းမ်ားအရ သိရပါ တယ္။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးဆုိတာ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါရဲ႕ အဓိက တရားခံဟာ ျခင္က်ားမ်ားျဖစ္တယ္။ ေရအိုင္ မ်ား၊ အုိးျခမ္းပဲ့မ်ား၊ ဘက္ထရီအုိးေဟာင္း ေတြမွာ မုိးရြာၿပီးေနာက္ မုိးေရတင္က်န္ခဲ့ၿပီး ေနထြက္လာတဲ့အခါ ပိုးေလာက္လမ္းေတြ ေပါက္လာကာ ၄င္းမွတစ္ဆင့္ ျခင္က်ား ေခၚ ျခင္ပုန္းေတြ ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ အဲဒီျခင္ပုန္းေတြက ေပါက္ပြားမႈ ျမန္ဆန္ၿပီး မုိးဦးစ ေက်ာင္းဖြင့္ခ်ိန္ လူဦးေရ ထူထပ္ေသာ မူႀကိဳေက်ာင္း၊ စာသင္ေက်ာင္းမ်ား၊ တရား စခန္းမ်ားမွာ ေသြးစုပ္ရန္ က်က္စားလာၾက တယ္။ ျခင္ဆုိးမ်ားဟာ လူတစ္ဦးဆီမွ ေနာက္တစ္ဦးဆီသို႔ မတူညီေသာ ေသြးမ်ား ကို သယ္ေဆာင္ ေသြးစုပ္ခံျခင္းျဖင့္ ေသြး လြန္တုပ္ေကြးအစ ျဖစ္ေပၚလာရပါတယ္။ ေရွးကာလမ်ားမွာ အသက္ သုံးႏွစ္ႏွင့္ ၁၅ ႏွစ္အရြယ္ကေလးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားၾကၿပီး ခုေနာက္မွာေတာ့ တစ္ႏွစ္ေအာက္ကေလး မ်ားသာမက အသက္ ၁၅ ႏွစ္အထက္ ၂၅-၃ဝ ႏွစ္အရြယ္ေတြလည္းျဖစ္လာၾကပါတယ္။ ယခုလိုမိုးဦးက ဇြန္လမွစ၍ ဇူလုိင္၊ ၾသဂုတ္၊ စက္တင္ဘာလတို႔တြင္ အျဖစ္မ်ားဆံုးမို႔ သတိနဲ႔ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ တတ္ဖုိ႔ အေရးႀကီး ပါတယ္။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါလကၡဏာမ်ား ေရာဂါလကၡဏာမ်ားမွာ အပူခ်ိန္ ၁ဝဝ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္နဲ႔အထက္ အဖ်ားႀကီးျခင္း၊ ကိုယ္အပူခ်ိန္ ၁ဝ၅ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္ေလာက္ အထိ ႐ုတ္တရက္ ေဆာင့္တက္လာျခင္း၊ ေခါင္းအရမ္းကိုက္ခဲျခင္း၊ နားထင္နာက်င္ ကိုက္ခဲျခင္း၊ အ႐ိုး၊ ၾကြက္သား၊ အ႐ိုးအဆစ္ စသည့္ ကိုယ္လက္ကိုက္ခဲျခင္း၊ ဗိုက္နာ ဗိုက္ေအာင့္ၿပီး ဗိုက္ကို အထိမခံႏုိင္ျခင္း၊ ခိုက္ခိုက္တုန္ ေျခဖ်ားလက္ဖ်ား ေအးစက္ျခင္း၊ အေရျပားေပၚ အနီေရာင္ အစင္းေၾကာင္းမ်ား ေပၚလာျခင္း၊ မ်က္ႏွာ နီအမ္းျခင္း၊ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ကာ အခ်ိန္ျပည့္ မွိန္းေနတတ္ၿပီး အစာစားခ်င္စိတ္ မရွိျခင္း၊ အစား အေသာက္အရည္ ဝင္တာနဲ႔ တစ္ၿပိဳင္နက္ အန္ထြက္ျခင္း၊ လည္ေခ်ာင္းနာျခင္း၊ လက္ ေမာင္းမွာ ေသြးေပါင္ခ်ိန္တုိင္း ကိရိယာနဲ႔ တုိင္းၾကည့္ရင္ Hess Test Positive ျဖစ္ေန ျခင္း စသည္တုိ႔ျဖစ္တယ္။ (အခ်ဳိ႕သူမ်ား မွာ ေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေစး ဝမ္းပ်က္ဝမ္းေလွ်ာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္) ေသြးလန္႔ျခင္း ေရာဂါလကၡဏာမ်ား အထက္ပါ လကၡဏာမ်ားဟာ သာမန္ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေရာဂါျဖစ္ၿပီး ေဆးဝါး ကုသမႈ ခံယူပါက ပ်မ္းမွ် ရက္သတၱပတ္ အတြင္း ေနေကာင္းသြားမွာပါ။ သို႔ေသာ္ အဖ်ားေပ်ာက္ေသာ္လည္း ေတာ္ေတာ္နဲ႔ မလန္းဆန္းဘဲ ေလးလံထိုင္းမိႈင္းၿပီး မွိန္းေန ျခင္း၊ ကေယာင္ကတမ္းျဖစ္ျခင္း၊ ေျခလက္မ်ား ေအးစက္ျခင္း စသည္တုိ႔ဟာ ေသြးလန္႔ျခင္း လကၡဏာမ်ားပါပဲ။ အထူးသျဖင့္ ကေလးေတြ မွာ ေသြးလန္႔ေလ့ရွိပါတယ္။ ေသြးလန္႔တယ္ ဆုိတာ ခႏၶာကိုယ္အႏွံ႔အျပားကို ေသြးသြားလာမႈ ေလ်ာ့သြားတာပါ။ ေသြးရည္ၾကည္မ်ား ျပင္ပသို႔ ခဏထြက္သြားတယ္လို႔ ေဆးပညာ မွာေျပာေလ့ရွိၿပီး အသက္အႏၲရာယ္ စိုးရိမ္ ရလို႔ ”အဖ်ားက်စဥ္ မလန္းလွ်င္ အစဥ္ သတိခ်ပ္”လုိ႔ ေျပာစမွတ္ျပဳၾကရပါတယ္။ ေသြးလန္႔တဲ့ အျခားလကၡဏာမ်ားကေတာ့ မတ္တတ္ရပ္စဥ္ မူးယိုင္ျခင္း၊ မၾကာခဏ အဖ်ားတက္လိုက္က်လိုက္ျဖစ္ျခင္း၊ ေမာပန္း ျခင္း၊ ေသြးခုန္ႏႈန္းသိသိသာသာက်ဆင္းသြား ျခင္း၊ အာခံတြင္းေျခာက္ေသြ႕ျခင္း၊ အသက္႐ွဴ ႏႈန္းျမန္ဆန္လာျခင္း၊ အသည္းေရာင္ကိုင္းျခင္း၊ ေကာ္ဖီေရာင္ အန္ျခင္း၊ သြားဖုံးေသြး ထြက္ျခင္း၊ ႏွာေခါင္းေသြးလွ်ံျခင္း၊ ေသြး ျဖဴဥ နည္းသြားျခင္း၊ ဆီးနည္းလာၿပီး ဆီးထဲေသြးပါျခင္းတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ထုိအေျခ အေနမွာ ဆရာဝန္ရဲ႕လက္ဦးမႈကို အရယူႏိုင္ဖို႔ လြန္စြာအေရးႀကီးပါတယ္။ လူနာရဲ႕ေရာဂါ အေျခအေနနဲ႔ ကိုယ္ခံစြမ္းေပၚမူတည္ၿပီး ဆရာဝန္က လိုအပ္သလို တစ္နာရီျခား တစ္ခါ ေစာင့္ၾကည့္ကာ ႐ိုး႐ိုးဆားရည္သြင္း ျခင္း သို႔မဟုတ္ ေသြးရည္ၾကည္သြင္းျခင္း သို႔မဟုတ္ ေကာ္ရည္သြင္းျခင္း၊ ေသြးခုန္ႏႈန္း ပမာဏ၊ ဆီးပမာဏ၊ ေသြးပ်စ္က်ဲႏႈန္းစသည္တို႔ျဖင့္ ထိထိေရာက္ေရာက္ကုသမႈ ခံယူရမွာပါ။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးအတြက္ အိမ္တြင္းကုထုံး (၁) တမာပင္အရြက္နဲ႔ တမာပင္အဆီတုိ႔ ဟာ ေသြးသန္႔ေစလို႔ တမာျပဳတ္ရည္ျဖင့္ ေရဖတ္တိုက္ပါ (သို႔မဟုတ္) တမာဆီလူးေပး ပါ။ (၂) ခႏၶာကိုယ္တြင္းေရဓာတ္ဆုံး႐ႈံးမႈ ကိုျပန္လည္အစားထုိးရန္ အပူရွိန္ေလွ်ာ့ခ် ႏုိင္ဖို႔အတြက္ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ။ (၃) အဖ်ားလုံးဝ က်တဲ့အထိ အဖတ္လုံးဝ မစားဘဲ အရည္စစ္ေသာက္ပါ။ (၄) နံနံပင္အရြက္ မ်ားက အဖ်ားက်ေစ႐ုံသာမက ေသြးလြန္ တုပ္ေကြးေၾကာင့္ ကုန္ဆုံးသြားေသာအား မ်ားကို ျပန္လည္ျဖည့္တင္း ေပးပါတယ္။ (၅) ပင္စိမ္းရြက္ကလည္း ေသြးလြန္တုပ္ေကြးဖ်ား နာျခင္းအတြက္ အေကာင္းဆုံး ေဆးတစ္ခြက္ ျဖစ္လို႔ ပင္စိမ္းရြက္ ၁၅ ရြက္ခန္႔ဝါးစားပါ သို႔မဟုတ္ ပင္စိမ္းရြက္အစိုကို ေရေႏြးၾကမ္း ခပ္ေသာက္ပါ။ (၆) သေဘၤာသီးနဲ႔ သေဘၤာ ေစ့တို႔ကို တုပ္ေကြးဖ်ားနာျခင္းအတြက္ သဘာဝဓာတ္စာအျဖစ္ ယုံၾကည္စိတ္ခ်စြာ စားပါ။ သေဘၤာရြက္ ထဲတြင္ပါရွိေသာ အင္ဇိုင္းဓာတ္မ်ားက ကိုယ္အပူခ်ိန္က် ေစ႐ုံမွ် မက ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေၾကာင့္ အစာမေၾက ဗုိက္နာျခင္းအတြက္ အားကိုးရတဲ့ေဆး တစ္ခြက္ပါ။ (၇) မဲဇလီပင္အျမစ္က တုပ္ေကြး အဖ်ားက်ေစသလို ခ်က္ခ်င္းအားျပည့္လာ ေစပါတယ္။ (၈) ပဲန႔ံသာပင္ရြက္ကို လက္ဖက္ရည္ၾကမ္း ခတ္ေသာက္ျခင္းက အဖ်ားက်ေစ သလို ခႏၶာကိုယ္တြင္း ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္ကို ေကာင္းစြာလည္ပတ္ေစပါတယ္။ (၉) တလည္းသီးနဲ႔ အနက္ေရာင္ စပ်စ္သီးေတြက ေသြးဆဲမ်ားကို တိုးပြားလာေစပါတယ္။ (၁ဝ) လိေမၼာ္ရည္က အစာေျခအား ေကာင္းျခင္း၊ ဆီးသြားျခင္း၊ လန္းဆန္းေစျခင္းတုိ႔ကို ေပးစြမ္းႏိုင္ပါတယ္။ (၁၁) ၾကက္သြန္နီကို ထက္ျခမ္းျခမ္း၍ ဖန္ပုလင္းထဲထည့္ကာ ရွာလကာရည္ျမဳပ္ေအာင္ တစ္ညသိပ္စိမ္၍ အဖုံးလုံေအာင္ဖုံးပါ။ ထမင္းစားသည့္အခါ တိုင္း ထည့္စားေပးျခင္းျဖင့္ ေသြးလြန္ တုပ္ေကြးမျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ရာ ေရာက္ပါတယ္။ ႀကိဳတင္ကာကြယ္နည္း ေရာဂါျဖစ္လာမွကုသျခင္းထက္ မျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ထား တတ္ဖို႔လိုပါ တယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ”ကာကြယ္ျခင္းက ကုသျခင္းထက္ ပိုမိုထိေရာက္တယ္လို႔ဆိုပါ တယ္။ အေရးႀကီးဆုံးကေတာ့ ျခင္ကိုက္မခံ ရေစဖုိ႔ပါဘဲ။ အက်ႌလက္ရွည္၊ ပုဆိုးရွည္ရွည္ ဝတ္ဆင္ျခင္း၊ ျခင္ေထာင္ျဖင့္ အိပ္စက္ျခင္း၊ ေရစီးေရလာေကာင္းၿပီး ျခင္မေပါက္ပြားေစ ရန္ ေရဆိုးေျမာင္းမ်ားရွင္းလင္းျခင္း၊ ေလဝင္ ေလထြက္ေကာင္းၿပီး ျခင္မခုိေအာင္းႏိုင္ ေအာင္ အိမ္တြင္းအိမ္ျပင္ သန္႔ရွင္းေရး ျပဳလုပ္ျခင္း၊ ၿခံတြင္းၿခံျပင္ ခ်ဳံႏြယ္ပိတ္ေပါင္း မ်ားရွင္းလင္းျခင္း၊ ကုိယ္ထူကိုယ္ထ ဖုံး၊ သြန္၊ လဲ၊ စစ္ ျပဳလုပ္ျခင္း၊ အဘိတ္ေဆးခတ္ ျခင္း၊ ျခင္ေဆးဖ်န္းျခင္း စသည္တို႔ကို မိမိ အသိစိတ္ျဖင့္ အိမ္ေထာင္စု အသီးသီးတိုင္း တာဝန္ယူၾကမယ္ဆိုရင္ သန္႔ရွင္းက်န္းမာ ေသာ စံျပရပ္ကြက္၊ ေက်းရြာ၊ ၿမိဳ႕နယ္မွသည္ တစ္ျပည္လုံးအတိုင္းအတာထိ ေသြးလြန္ တုပ္ေကြးေရာဂါ က်ဆင္းလာမည္ဟု သုံးသပ္ မိပါေၾကာင္း ေရးသား တင္ျပလိုက္ ပါတယ္။ ။
crd;ေပါက္ေပါက္
