သတိျပဳဖြယ္ရာ အမ်ိဳးသမီး မ်ိဳးပြားအဂၤါ ကင္ဆာမ်ား
=======================
=======================
အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ မ်ိဳးပြားအဂၤါ ကင္ဆာျဖစ္ၿပီဆိုတာနဲ႔ မိန္းမအဂၤါလကၡဏာမ်ား ဆံုး႐ႈံးမွာ၊ ကေလး မေမြးနိုင္ေတာ့မွာကို ေတြးပူေၾကာက္ရြံ႕တတ္ၾကပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ အမ်ိဳးသမီး မ်ိဳးပြားအဂၤါကင္ဆာ အထူးကုဆရာဝန္ႀကီးရဲ႕ အဆိုအရေတာ့ ဒီကင္ဆာေတြ ျဖစ္ႏႈန္းဟာ အသည္းကင္ဆာ၊ အူမႀကီးကင္ဆာေတြေလာက္ အျဖစ္မမ်ားဘဲ ျဖစ္လာရင္လည္း ကုသရ လြယ္ကူတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။
အေရးအႀကီးဆံုး အမ်ိဳးသမီး မ်ိဳးပြားအဂၤါကင္ဆာ 4 မ်ိဳး ရွိပါတယ္။
1. သားအိမ္ကင္ဆာ
သားအိမ္ အတြင္းသားနံရံေတြမွာျဖစ္တဲ့ ကင္ဆာျဖစ္ၿပီး အမ်ိဳးသမီး မ်ိဳးပြားအဂၤါကင္ဆာေတြထဲမွာ အျဖစ္အမ်ားဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေစာေစာ သိႏိုင္တာေၾကာင့္ 80 – 90 ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ဟာ ျပန္လည္ေကာင္းမြန္လာတတ္ပါတယ္။
ျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းကေတာ့ မသိရေသးေပမယ့္ အမ်ားစုမွာ estrogen နဲ႔ progesterone လို႔ေခၚတဲ့ ေဟာ္မုန္းမမွ်တလို႔ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
သားအိမ္ကင္ဆာျဖစ္သူ အမ်ိဳးသမီး 90% မွာ ေသြးဆံုးၿပီးေနာက္ ပံုမမွန္ ေသြးဆင္းတာမ်ိဳးနဲ႔ လာတတ္တာေၾကာင့္ ကင္ဆာျဖစ္ေနေၾကာင္း ေစာေစာသိႏိုင္ပါတယ္။
စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈ အမ်ိဳးမ်ိဳးျပဳလုပ္ၿပီး ေရာဂါကို ေဖာ္ထုတ္နိုင္ပါတယ္။
သားအိမ္ ခြဲစိတ္ျဖတ္ေတာက္ျခငး္က သားအိမ္ကင္ဆာအတြက္ အဓိကကုထံုးျဖစ္ၿပီး ဓာတ္ကင္ကုသျခင္း၊ ေဟာ္မုန္းကုသျခင္း၊ ေဆးသြင္းကုသျခင္းမ်ားနဲ႔လည္း ကုသနိုင္ပါေသးတယ္။ သားအိမ္ကင္ဆာ မျဖစ္ရေလေအာင္ တားေဆးေသာက္ျခင္း၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ခ်ျခင္း၊ ဆီးခ်ိဳထိန္းျခင္း စတာေတြနဲ႔ ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။
2. သားဥအိမ္ကင္ဆာ
ေသႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ဆိုးတတ္ေပမယ့္ ရွားပါတယ္။ အေမရိကမွာ တစ္ႏွစ္ကို အမ်ိဳးသမီး 20000 ေလာက္ ျဖစ္တတ္ေၾကာင္း သိရပါတယ္။ ေစာေစာသိၿပီး ကုသနိုင္ရင္ေတာ့ 95 ရာႏႈန္းေလာက္ဟာ ကုသေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ေပမယ့္ 70 ရာႏႈန္းေသာ ကင္ဆာေတြဟာ အခ်ိန္လြန္မွ ေရာက္လာတတ္ၾကပါတယ္။
သားဥအိမ္ကင္ဆာဟာ အသက္ 50 ေက်ာ္မွာ ျဖစ္တတ္ေပမယ့္ အသက္ 35 ႏွစ္ေအာက္ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာလည္း ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။
ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရတယ္ဆိုတာ ေသခ်ာမသိေသးေပမယ့္ ေရာဂါမ်ိဳး႐ိုးရွိသူေတြမွာ သားဥအိမ္ကို ႀကိဳတင္ျဖတ္ေတာက္ထားဖို႔ စဥ္းစားသင့္ပါတယ္။
သေႏၶတားေဆး ေသာက္သူေတြဟာ သားေၾကာျဖတ္သူေတြထက္စာရင္ အျဖစ္မ်ားၿပီး အဆီအစိမ့္ ေလွ်ာ့စားျခင္းက ေရာဂါျဖစ္ႏႈန္းကို ေလ်ာ့နည္းေစတာကိုလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။
သားဥအိမ္ကင္ဆာရဲ႕ေရာဂါလကၡဏာမ်ားဟာ အျခားအေသးအမႊားေရာဂါေတြနဲ႔ သြားတူေနတဲ့အတြက္ ေတာ္႐ံုသတိမျပဳတတ္ၾကပါဘူး။ သားဥအိမ္ကင္ဆာ ပံုမွန္စစ္ေဆးမႈ မျပဳလုပ္ထားမိရင္ သူ႔ေရာဂါလကၡဏာေတြကို အူ ပံုမမွန္တံု႔ျပန္ေရာဂါ၊ အူေရာင္ေရာဂါ၊ သည္းေျခအိတ္ ပံုမမွန္ေရာဂါေတြနဲ႔ မွားယြင္းကုသေနတတ္ပါတယ္။
မိန္းမကိုယ္ေအာက္ပိုင္းကို စမ္းသပ္ရာမွာ သားဥအိမ္ ႀကီးေနတာကို ေတြ႕ရရင္ေတာ့ အျခားလိုအပ္တဲ့ ေသြးစစ္ျခင္း၊ အာထရာောင္းဓာတ္မွန္႐ိုက္ျခင္း စတဲ့ စစ္ေဆးမႈေတြ ျပဳလုပ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
အဓိကကုထံုးေတြကေတာ့ သားဥအိမ္နဲ႔ ကင္ဆာတစ္သွ်ဴးေတြကို ျဖတ္ေတာက္ၿပီး အျခားဓာတ္ကင္တာ၊ ေဆးသြင္းတာ စတဲ့ ကင္ဆာကုသနည္းေတြနဲ႔ ဆက္လက္ကုသရပါမယ္။
သတိျပဳရမွာက ပံုမမွန္ ေသြးဆင္းတာ၊ ဗိုက္နာတာနဲ႔ အျခား ပံုမမွန္လကၡဏာေတြ ေတြ႕ရပါက ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ၿပီး လိုအပ္တဲ့ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြ ျပဳလုပ္ရပါမယ္။
3. သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ
သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာဟာ အရင္တုန္းက အေမရိကမွာ အျဖစ္အမ်ားဆံုး ေရာဂါတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေသခ်ာစစ္ေဆးမႈေတြ၊ ကာကြယ္ေဆးေတြနဲ႔ ရွာေဖြကုသကာကြယ္နိုင္ၿပီ ျဖစ္တဲ့အတြက္ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ေလ်ာ့နည္းၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ အသက္ 9 ႏွစ္မွ 26 ႏွစ္အတြင္း အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို သားအိမ္ေခါင္းခြၽဲ စစ္ေဆးၿပီး ကာကြယ္ေဆးထိုးေပးျခင္းျဖင့္ တစ္ႏွစ္ကို သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ 10000 ေအာက္သာ ေတြ႕ရေတာ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ပံုမွန္စစ္ေဆးစမ္းသပ္မႈ ခံယူမယ္ဆိုရင္ ကင္ဆာ မေျပာင္းမီကတည္းက ေစာေစာသိ၊ ေစာေစာကုႏိုင္တဲ့အတြက္ ကင္ဆာျဖစ္ႏႈန္း ေလ်ာ့နည္းလာမွာပါ။
အသက္ 21 ႏွစ္အရြယ္မွာ ပထမဆံုး သားအိမ္ေခါင္းခြၽဲ စစ္ေဆးၾကည့္ၿပီး ပံုမွန္အေျဖရပါက 3 ႏွစ္တစ္ခါပံုမွန္ ဆက္လက္စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။ အသက္ 30 ေနာက္ပိုင္း ေရာက္တဲ့အခါ 5 ႏွစ္တစ္ခါမွ် ေျပာင္းလဲစစ္ေဆးေပးႏိုင္ပါတယ္။ အသက္ 65 ႏွစ္ေက်ာ္ၿပီးေနာက္ သားအိမ္ေခါင္းခြၽဲ စစ္ေဆးမႈ 3 ႀကိမ္ဆက္တိုက္ ပံုမွန္ျဖစ္ၿပီး လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း 20 အတြင္း ပံုမမွန္တာမ်ိဳး မေတြ႕ခဲ့ရဘူး ဆိုရင္ေတာ့ ဆက္လက္စစ္ေဆးစရာ မလိုအပ္ေတာ့ပါဘူး။
အတြင္းထဲထိ တိုးဝင္ေနၿပီျဖစ္တဲ့ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကို ေစာေစာ သိရွိခဲ့မယ္ဆိုရင္ ရွင္သန္ႏႈန္း 5 ႏွစ္ခန္႔ ရွိပါတယ္။
သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကို ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့အခ်က္ေတြကေတာ့ HPV ပိုးဝင္ျခင္း၊ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းနဲ႔ HIV ပိုးဝင္ျခင္းတို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အေစာပိုင္း သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာေတြဟာ နာက်င္ျခင္းလည္း မရွိသလို ေရာဂါလကၡဏာလည္း မျပသတတ္ပါဘူး။ တျဖည္းျဖည္း ေရာဂါဆိုးလာေတာ့မွသာ ပံုမမွန္ ေသြးဆင္းတာမ်ိဳး ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။
သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ အမ်ားစုဟာ မိန္းမကိုယ္ေအာက္ပိုင္း စမ္းသပ္မႈနဲ႔ သားအိမ္ေခါင္းခြၽဲ စစ္ေဆးမႈေတြကေန သိရတာျဖစ္ၿပီး ကင္ဆာေရာဂါနဲ႔ တူေနပါက ေသခ်ာေအာင္ စစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ရပါမယ္။
ကုသမႈကေတာ့ ေရာဂါအဆင့္၊ လူနာအသက္၊ က်န္းမာေရးအေျခအေန၊ ကေလးထပ္ယူ/မယူ စတာေတြအေပၚ မူတည္ၿပီး ဓာတ္ကင္ျခင္း၊ ကင္ဆာေဆးသြင္းျခင္း၊ ခြဲစိတ္ျခင္း စတာေတြနဲ႔ အဓိက ကုသႏိုင္ပါတယ္။
4. မိန္းမကိုယ္ကင္ဆာ
မိန္းမကိုယ္ႏႈတ္ခမ္းသားမွာလည္း ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ပါေသးတယ္။ မိန္းမကိုယ္ကင္ဆာဟာ အျဖစ္နည္းၿပီး ေတာ္႐ံု သတိမမူမိတတ္ၾကပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေစာေစာသိခဲ့မယ္ဆိုရင္ အလြယ္တကူ ကုသေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ပါတယ္။ အသက္ႀကီးတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ပံုမွန္စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈ သိပ္မလုပ္ၾကတဲ့အတြက္ ေရာဂါသိခ်ိန္မွာ ကင္ဆာပ်ံ႕ေနေလ့ ရွိပါတယ္။ အေမရိကန္ ကင္ဆာအစည္းအ႐ံုးရဲ႕ အဆိုအရ မိန္းမကုယ္ကင္ဆာဟာ အမ်ိဳးသမီးကင္ဆာရဲ႕ 4 ရာခိုင္ႏႈန္းမွ် ရွိပါတယ္။
အသက္ 70၊ 80 ဝန္းက်င္ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားေပမယ့္ အသက္ငယ္သူေတြမွာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြထဲမွာ HPV ပိုးဝင္ျခင္း၊ မိန္းမကိုယ္ ႂကြက္ႏု႔ိေပါက္ျခင္းနဲ႔ သားအိမ္ေခါင္းခြၽဲ ပံုမမွန္ျခင္းတို႔လည္း ပါဝင္ပါတယ္။
မိန္းမကိုယ္ ကင္ဆာအမ်ားစုဟာ ဘာလကၡဏာမွ မျပတတ္ေပမယ့္ အမ်ားဆံုးကေတာ့ ဘယ္လိုကုတ္ကုတ္ မသက္သာတဲ့ ယားယံမႈေတြနဲ႔ လာေလ့ရွိပါတယ္။ ကင္ဆာလကၡဏာ အမ်ားစုဟာ အျခားအေျခအေနေတြနဲ႔လည္း တြဲေနနိုင္တဲ့အတြက္ ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြး ကုသသင့္ပါတယ္။
Dr. Mya Phoo Ngon
==============
DrMyanmar
