Protein ဟူေသာ ေဝါဟာရကို အသားဓာတ္ဟု ခပ္လြယ္လြယ္
ေရးသားျပန္ဆိုေလ့ရွိၾကသျဖင့္ ပ႐ိုတင္းကို အသားမ်ားမွသာ ရရွိႏိုင္သည္
ဟု မမွတ္ယူသင့္ေပ။ အမွန္စင္စစ္ ပ႐ိုတင္းကို အသီးအႏွံမ်ားမွလည္း
ရရွိႏိုင္ေၾကာင္း သိထားသင့္ေပသည္။ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ လိုအပ္ေသာ
စြမ္းအင္ကို ကာဘိုဟိုက္ဒရိတ္ (Carbohydrate)၊ အဆီ(Fat)၊ ပ႐ိုတင္း
(Protein)တို႔မွ ရယူၾကသည္ျဖစ္ရာ ပ႐ိုတင္းသည္ အဓိကအာဟာရ
တစ္မ်ိဳးျဖစ္ေပသည္။
ပ႐ိုတင္းကို အသားအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ငါးအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ဥအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ႏို႔ႏွင့္
ႏို႔ထြက္ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ အသီးအႏွံအမ်ိဳးမ်ိဳးမွ ရရွိႏိုင္သည္။ ဓာတုေဗဒ
သေဘာအရ ပ႐ိုတင္း၏ အေျခခံပစၥည္းမွာ အမိုင္ႏိုအက္စစ္ (Amino
Acids)မ်ားျဖစ္ၾကသည္။ လူတြင္ အမိုင္ႏိုအက္စစ္ အမ်ိဳးေပါင္း ၂၀ ခန႔္
ရွိသည္။ အမိုင္ႏိုအက္စစ္မ်ားကို အၾကမ္းအားျဖင့္ ႏွစ္မ်ိဳးခြဲထားေပသည္။
၁။ Essential Amino Acids
ခႏၶာကိုယ္တြင္း၌ ကိုယ္တိုင္ထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္းမရွိသျဖင့္ ျပင္ပ
အစားအစာတြင္ မပါမျဖစ္ ပါရွိရန္လိုေသာ အမိုင္ႏိုအက္စစ္မ်ားကို
Essential Amino Acids ဟု ေခၚဆိုသည္။ အစာအာဟာရမွသာ ရရွိၾကမည္
ျဖစ္သည္။ ဤအမ်ိဳးအစားမွာ ပို၍ အေရးႀကီးသည္ဟု သတ္မွတ္ႏိုင္ပါ
သည္။
၂။ Non-EssentialAmino Acids
ဒုတိယအမ်ိဳးအစား အမိုင္ႏိုအက္စစ္မ်ားမွာ ခႏၶာကိုယ္အတြင္း
၌ တည္ေဆာက္ႏိုင္စြမ္းရွိၾကသည္။ သို႔အတြက္ အစားအစာတြင္ မပါဝင္
ေစကာမူ အႏၲရာယ္မရွိလွေပ။
Essential Amino Acids ပါဝင္မႈ အခ်ိဳးအဆပမာဏေပၚ မူတည္
၍ ပ႐ိုတင္းကို ပထမတန္းစား ပ႐ိုတင္း (First Class Protein)ႏွင့္ ဒုတိယ
တန္းစား ပ႐ိုတင္း (Second Class Protein)ဟု ခြဲထားေပေသးသည္။ ပထမ
တန္းစား ပ႐ိုတင္းမွာ အသား၊ ငါး၊ ႏို႔ႏွင့္ ႏို႔ထြက္ပစၥည္း၊ ဥအမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔မွ
ရေသာ ပ႐ိုတင္းျဖစ္၍ Essential Amino Acids လုံေလာက္မွ်တစြာ ပါဝင္
သည္။ ဒုတိယတန္းစား ပ႐ိုတင္းမွာ ဥပမာအားျဖင့္ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳးမွရေသာ
ပ႐ိုတင္းျဖစ္သည္။ ပထမတန္းစား ပ႐ိုတင္းေလာက္ Essential Amino
Acids ျပည့္စုံလုံေလာက္စြာ မပါဝင္ၾကေခ်။ သို႔ေသာ္ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳးကို တစ္ခ်ိန္
တည္း စားသုံးျခင္းျဖင့္ လုံေလာက္မွ်တစြာ ရရွိႏိုင္သည္။ ပဲတစ္မ်ိဳးတြင္
မပါဝင္ေသာ Essential Amino Acids သည္ အျခားပဲတစ္မ်ိဳးတြင္ ပါဝင္
ေနတတ္သည္။ ပဲႏွစ္မ်ိဳး သုံးမ်ိဳးကို တစ္ၿပိဳင္နက္ စားသုံးျခင္းျဖင့္ တစ္မ်ိဳး
၏ လိုအပ္ခ်က္ကို အျခားတစ္မ်ိဳးက ျဖည့္ဆည္းေပးသြားႏိုင္သည္။
Essential Amino Acids ရွစ္မ်ိဳးရွိသည္။
၁။ Leucine
၂။ Lysine
၃။ Thr4eonine
၄။ Tryptophan
၅။ Methionine
၆။ Valine
၇။ Isoleucine
၈။ Phenycalnine
ပ႐ိုတင္းသည္ခႏၶာကိုယ္အတြက္ အေရးႀကီးေသာ လုပ္ငန္း
တာဝန္မ်ားကို ထမ္းေဆာင္ေပးလ်က္ရွိသည္။
၁။ ႀကီးထြားဖြံ႕ၿဖိဳးျခင္း (Growth Development)
လူတစ္ေယာက္သည္ သေႏၶသားဘဝမွ အ႐ြယ္ေရာက္သည္
အထိ ႀကီးထြားဖြံ႕ၿဖိဳးလ်က္ရွိေပသည္။ သေႏၶသား ႀကီးထြားဖြံ႕ၿဖိဳးရန္ အတြက္
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္သည္ ပ႐ိုတင္းမ်ားမ်ားရရွိရန္ လိုအပ္သည္။
ကေလးငယ္မ်ားႏွင့္ အ႐ြယ္ေရာက္စ လူငယ္လူ႐ြယ္မ်ားအား ပ႐ိုတင္း
ႂကြယ္ဝေသာ အစားအစာမ်ား ေကြၽးရန္ အေရးႀကီးသည္။ ပ႐ိုတင္း ခ်ိဳ႕တဲ့
ျခင္းေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္ႀကဳံလွီေသးေကြးႏိုင္သည္။
၂။ ျပဳျပင္ျခင္း (Repair)
ပ႐ိုတင္းသည္ ခႏၶာကိုယ္၌ ပ်က္စီးယိုယြင္းသြားေသာ တစ္သွ်ဴး
အဂၤါအစိတ္အပိုင္းမ်ားကို ျပဳျပင္ရန္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္သည္။
ခြဲစိတ္ၿပီးေသာ လူနာမ်ားအား အနာက်က္ျမန္ေစရန္အတြက္
ပ႐ိုတင္းလုံေလာက္စြာ ေကြၽးရန္လိုအပ္သည္။ နာတာရွည္ေရာဂါတစ္ခု
မွ ျပန္ေကာင္းလာေသာ နာလန္ထ လူနာမ်ားအားလည္း အခ်ိန္တိုအတြင္း
က်န္းမာဖြံ႕ၿဖိဳးလာေစရန္ ပ႐ိုတင္း လုံေလာက္စြာ ေကြၽးရမည္ျဖစ္သည္။
တီဘီေရာဂါကဲ့သို႔ေသာ ေဝဒနာသည္မ်ားအား ပ႐ိုတင္းမ်ားစြာ ေကြၽးျခင္း
အားျဖင့္ ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းမႈကို လ်င္ျမန္ေစသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ခြဲစိတ္ၿပီးစ လူနာမ်ား၊ နာလန္ထမ်ားႏွင့္ နာတာရွည္
ေရာဂါသည္မ်ားအား ႏို႔၊ ၾကက္ဥ၊ အသားမ်ားေကြၽးရန္ ဆရာဝန္မ်ားက
တိုက္တြန္းၫႊန္ၾကားၾကပါသည္။
၃။ စြမ္းအင္ေပးျခင္း (Energy Provision)
ပ႐ိုတင္းသည္ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ လိုအပ္ေသာ စြမ္းအင္ပမာဏ၏ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္းထိရွိေသာ စြမ္းအင္ကို ေပးသည္။
ခႏၶာကိုယ္အတြက္ စြမ္းအင္ကို အဓိကေပးသည္မွာ ကာဘိုဟိုက္ဒရိတ္ႏွင့္ အဆီတို႔သာ ျဖစ္ပါသည္။
၄။ ကိုယ္ခံစြမ္းအား (Body Defence)
ခႏၶာကိုယ္၏ ခုခံစြမ္းအားစနစ္တြင္ အေရးႀကီးဆုံးေသာ ပစၥည္း
မွာ အင္တီေဘာ္ဒီ(Antibody)ျဖစ္သည္။ ယင္း အင္တီေဘာ္ဒီမ်ားမွာပ႐ိုတင္းမ်ားပင္ျဖစ္ၾကသည္။
၅။ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ လိုအပ္ေသာ သတၱဳဓာတ္အခ်ိဳ႕ရရွိေစျခင္း
ခႏၶာကိုယ္အတြက္ လိုအပ္ေသာ ဆာလဖာ၊ ႏိုက္ထ႐ိုဂ်င္၊ေဖာ့စ္ဖရပ္တို႔ကို ပ႐ိုတင္းမွ တစ္ဆင့္ ရယူၾကရသည္။
၆။ ဇီဝဓာတ္ပစၥည္းတခ်ိဳ႕ တည္ေဆာက္ျခင္း
ဇီဝဓာတ္ကူပစၥည္းမ်ား (Enzymes)၊ ေသြးရည္ပ႐ို တင္း
(Plasmaproteins)၊ ေဟမိုဂလိုဘင္(Haemoglobin)ႏွင့္ တခ်ိဳ႕ေဟာ္မုန္း (Some
Hormones)မ်ားသည္ ခႏၶာကိုယ္၏ အေရးႀကီးေသာ ပ႐ိုတင္းမ်ားျဖစ္
သည္။ အထက္ပါ ဓာတ္ပစၥည္းမ်ား လုံေလာက္မႈရွိေစရန္ ပ႐ိုတင္း
လုံေလာက္ေသာ အာဟာရကို စားသုံးၾကရမည္ျဖစ္သည္။
၇။ ကလာပ္စည္းမ်ား၊ တစ္သွ်ဴးမ်ား ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ျခင္း
လူ၏ ခႏၶာကိုယ္သည္ တည္ေဆာက္ပုံအရ အေျခခံအားျဖင့္
ကလာပ္စည္း ေခၚ ဆဲလ္မ်ား ပါဝင္ပါသည္။ မည္သည့္ ကလာပ္စည္း
မဆို ပ႐ိုတင္း မရွိလွ်င္ တည္ေဆာက္၍ မရႏိုင္ပါ။ တစ္နည္းဆိုရပါ
လွ်င္ ပ႐ိုတင္းသည္ ခႏၶာကိုယ္တည္ေဆာက္ဖြဲ႕စည္းရန္အတြက္ အေျခခံ
ျဖစ္သည္။
၈။ ႏို႔ရည္တည္ေဆာက္ျခင္း
မိခင္၏ ႏို႔ရည္တြင္ ကေလးငယ္မ်ား ႀကီးထြားဖြံ႕ၿဖိဳးရန္အတြက္
လုံေလာက္ေသာ ပ႐ိုတင္းပါဝင္သည္။ ႏို႔ရည္တြင္ ပါေသာ ပ႐ိုတင္းမွာ
ပထမတန္းစား ပ႐ိုတင္း (FirstClassProtein)ျဖစ္သည္။ ႏို႔တိုက္မိခင္မ်ား
သည္ အာဟာရျပည့္ဝေကာင္းမြန္ေသာ ႏို႔ရည္ထြက္ရွိရန္ လုံေလာက္ေသာ
ပ႐ိုတင္း စားသုံးၾကရမည္ျဖစ္၏။ ႏို႔တိုက္မိခင္မ်ား အစားေရွာင္ျခင္းသည္
ပ႐ိုတင္းခ်ိဳ႕တဲ့ေစႏိုင္ေၾကာင္း သတိျပဳသင့္သည္။
မည္သည့္အာဟာရပစၥည္းမဆို လိုျခင္း၊ ပိုျခင္း၊ မမွ်တျခင္း သည္
က်န္းမာျခင္းကို ထိခိုက္ေစႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ ပ႐ိုတင္းဓာတ္လြန္ကဲသျဖင့္
ျဖစ္ေသာ ေရာဂါဟူ၍မရွိေသးေပ။ အခ်ိဳ႕ေသာေရာဂါမ်ားတြင္ ပ႐ိုတင္း
စားသုံးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ရန္ လိုအပ္သည္မ်ား ရွိတတ္ပါသည္။ ပ႐ိုတင္း စားသုံးမႈ
လိုအပ္သည္ထက္ ေလ်ာ့နည္းသျဖင့္ ေရာဂါေဝဒနာအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ႏိုင္သည္။
အထူးသျဖင့္ ႀကီးထြားဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ ေႏွးေကြးညံ့ဖ်င္းသြားမည္ျဖစ္သည္။ ကေလး
ငယ္မ်ား၌ ပ႐ိုတင္းခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္းေၾကာင့္ (Kwashiorkor)ကြာရွာေကာ ေရာဂါ
ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ပ႐ိုတင္း ခ်ိဳ႕တဲ့သျဖင့္ ေသြးအားနည္းျခင္း၊ ႂကြက္သားမ်ား
ေသးသိမ္ျခင္း၊ အနာက်က္ေႏွးျခင္း၊ ကိုယ္ခံစြမ္းအား က်ဆင္းျခင္း၊ ေရာဂါ
မ်ား အလြယ္တကူဝင္ေရာက္ျခင္း၊ ႏို႔တိုက္မိခင္မ်ား ႏို႔ထြက္အား ေလ်ာ့
နည္းျခင္း၊ သေႏၶသားလမေစ့မီ ေမြးဖြားတတ္ျခင္း၊ သေႏၶသား ကိုယ္
အေလးခ်ိန္ ေပါင္မျပည့္ျခင္း စသည္တို႔ကို ေတြ႕ရႏိုင္သည္။
သာမန္အားျဖင့္ ပ႐ိုတင္းစားသုံးမႈ လြန္ကဲေသာေၾကာင့္ ျဖစ္
ေသာ ေရာဂါဟူ၍ မရွိပါ။ ပ႐ိုတင္း စားသုံးမႈနည္းသျဖင့္ ေရာဂါ ေဝဒနာ
အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ပ႐ိုတင္း ႂကြယ္ဝေသာ အသား၊ ငါး၊ ႏို႔ႏွင့္
ႏို႔ထြက္ပစၥည္း၊ ဥအမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္အထူးသျဖင့္ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳးကို လုံေလာက္စြာ
စားသုံးေပးရန္လိုအပ္ေၾကာင္း တင္ျပအပ္ပါသည္။
# ေဒါက္တာေအးေက်ာ္ | အာဟာရႏွင္ဆိုင္ေသာ က်န္းမာေရး ေဆာင္းပါးမ်ားမွ
