Diabetes Mellitus – ဆီးခ်ိဳေရာဂါ
—————————————
ဆီးခ်ိဳကို အဂၤလိပ္ေဆးပညာအေခၚအရ Diabetes Mellitus လို႔ေခၚတယ္။
ဆီးခ်ိဳေရာဂါသည္ ခႏၶာကိုယ္တြင္း Glucose မ်ားႏွင့္ပတ္သက္ေသာ ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္ (Metabolism) ကေမာက္ကမျဖစ္ျခင္းေႀကာင့္ ျဖစ္လာေသာ ေဝဒနာတစ္ခုျဖစ္တယ္။
ဆီးခ်ိဳ ျဖစ္ရျခင္းရဲ႕ အေႀကာင္းရင္ ၂ ရပ္ရွိတယ္။
ပထမအေႀကာင္းရင္းက မ်ိဳးရိုးဗီဇ (Genetic) မ်ိဳးရိုးလိုက္ျခင္း (Hereditary) ေႀကာင့္ျဖစ္တယ္။
ဒုတိရအေႀကာင္းရင္းက ဘဝေနထိုင္မႈ Life Style ေႀကာင့္ ျဖစ္တယ္။
(ဤေနရာတြင္ ဘဝေနထိုင္မႈ Life Style ဆုိသည္မွာ အထုိင္မ်ားျခင္း၊ အ၀လြန္ အစားအစာ မ်ား စားေသာက္ျခင္းတုိ႔ကဲ့သုိ႔ အလြန္အမင္း ဇိမ္က်က် ေနထုိင္မႈမ်ိဳးကုိ ဆုိလုိသည္။ မ်ိဳးရုိးဗီဇ၏ အျပစ္ မဟုတ္ပါဘဲ မိမိ၏ ေနပုံထုိင္ပုံ အဆင္မေျပ အခ်ိဳးမက်၍ ဆီးခ်ိဳ ျဖစ္ရျခင္းကုိ ဆုိလုိပါသည္။)
ဒီလို ဘဝေနထိုင္မႈ Life Style ေႀကာင့္ ခႏၶာကိုယ္တြင္း Glucose ဓာတ္ (သႀကားဓာတ္) ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္ ခ်ိဳ႕ယြင္းေဖာက္ျပန္သြားတယ္။
ထုိအခါ လူ႔ကုိယ္ခႏၶာ၏ ေသြးထဲမွာ သၾကားဓာတ္ ပမာဏအဆင့္ ျမင့္တက္ လာပါသည္။ ထုိကဲ့သုိ႔ ျမင့္တက္လာျခင္းကုိ အဂၤလိပ္ ေဆးပညာ အေခၚအရ (hyperglycemia ဟုိက္ပါဂလုိက္ဆီးမီးယား) လို႔ ေခၚသည္။
ေသြးထဲတြင္ရွိေသာ သၾကားဓာတ္ ပမာဏကုိ ထိန္းခ်ဳပ္သည့္ ပစၥည္းမ်ားမွာ လူ႔ခႏၶာကုိယ္ထဲမွာရွိတဲ႔ ဓာတုပစၥည္း မ်ားႏွင့္ ဟုိမုန္းမ်ား ျဖစ္တယ္။
ဟုိမုန္းမ်ားအနက္ အစာအိမ္၏ ေအာက္တြင္ ကပ္လ်က္ တည္ရွိေနေသာ ပန္ကရိယ (pancreas ) ၏ ဘီတာဆဲလ္ ( beta-cell) မွထုတ္လုပ္ေသာ အင္ဆူလင္ (INSULIN) ဟုိမုန္း သည္ အေရးႀကီးသည္။
ေရာဂါ လကၡဏာမ်ား
လူတစ္ဦး၏ ဆီးခ်ိဳေရာဂါသည္ အင္ဆူလင္ဟုိမုန္း ထုတ္လုပ္မွု ခ်ိဳ႔ယြင္းနည္းပါးမွုေၾကာင့္ ျဖစ္ခဲ့လွ်င္ ယင္းဆီးခ်ိဳကုိ ဆီးခ်ိဳအမ်ိဳးအစား-၁ဟု ေခၚေ၀ၚသည္။ အကယ္၍ အင္ဆူလင္ ဟုိမုန္း ပုံမွန္ထုတ္ပါလ်က္ အင္ဆူလင္ ဟုိမုန္း၏ အစြမ္းသတၱိ ထိေရာက္စြာ မျပႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ဆီးခ်ိဳျဖစ္ရတာမ်ိဳးဆုိရင္ ဆီးခ်ိဳအမ်ိဳးအစား-၂ ဟုေခၚသည္။ ေနာက္တစ္ခ်က္မွာ ကုိယ္၀န္ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ဆီးခ်ိဳ (Gestational DM)ျဖစ္သည္။ အင္ဆူလင္ ထုတ္လုပ္မွုနည္းပါးျခင္းပဲျဖစ္ျဖစ္ အင္ဆူလင္ အစြမ္းသတၱိမျပႏုိင္ျခင္းပဲျဖစ္ျဖစ္ ႏွစ္မ်ိဳးစလုံးသည္ ေသြးထဲ က သၾကားဓာတ္ ပမာဏကုိ တက္ေစသည္။ ေသြးထဲက သၾကားဓာတ္ ပမာဏကုိ တက္ေစရင္းႏွင့္ အဓိကေရာဂါ လကၡဏာေတြ ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။
့ ၄င္းတုိ႔ကား
ဆီးသြားတာမ်ားျခင္း၊ဆီးသြားမ်ားလုိ႔ ေရငတ္ျခင္း ေရအမ်ားအျပားေသာက္ျခင္း၊အျမင္အာရုံ က်ဆင္းေ၀၀ါးျခင္း၊အေၾကာင္းမဲ့ ပိန္ျခင္း၊မအီမသာျဖစ္ျခင္း နဲ႔အျခားလကၡဏာေတြ ပဲျဖစ္ပါတယ္။
မည္သည့္ ဆီးခ်ိဳအမ်ိဳးအစားကုိမဆုိ ေ၀ဒနာ မခံစားရေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္ကုသ ႏုိင္သည္။ ၁၉၂၁ တြင္ အင္ဆူလင္ေပၚလာကတည္းက ၾကပ္မတ္စြာ ကုသေနႏုိင္ခဲ့ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ လံုးဝ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသဖုိ႔ေတာ့ မျဖစ္ႏုိင္ေသးေပ။ ဆီးခ်ိဳအမ်ိဳးအစား -၁ တြင္ အင္ဆူလင္ ထုိးျခင္း၊ အင္ဆူလင္ပမ့္ (pump) နဲ႔ကုသျခင္း စသည့္ ကုထုံးမ်ားျဖင့္ ေရာဂါ ေ၀ဒနာေတြ မခံစားရဘဲ ေန႔စဥ္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ ေတြကုိ အမ်ားနည္းတူ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းကုသႏုိင္ ပါသည္။ အမ်ိဳးအစား၂ တြင္မူ အစားအေသာက္ ထိန္းသိမ္းမွဳပုိင္း၊ ေလ့က်င့္ခန္း ျပဳလုပ္ျခင္း အပုိင္းမ်ားႏွင့္ ေသာက္ေဆးျဖင့္ ကုသျခင္း (Oral hypoglycaemic drugs) အပုိင္း၊ အင္ဆူလင္ ျဖင့္ကုသျခင္း အပုိင္းမ်ားနဲ႔ ထိန္းခ်ဳပ္ ကုသႏုိင္ပါတယ္။
ဆီးခ်ိဳေရာဂါႏွင့္အတူ ယင္းကုိကုသသည့္ ကုထုံးမ်ားေၾကာင့္ ေရာဂါ ေနာက္ဆက္တြဲမ်ား ရွိလာတတ္သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ အခ်ိန္တုိ အတြင္း( မိနစ္ပုိင္းမွ နာရီပုိင္း ရက္ပုိင္းအတြင္း) ျဖစ္တတ္ေသာ ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါ အဆစ္ကေလးမ်ား အေနနွင့္- ေသြးထဲက သၾကားပမာဏ ရုတ္တရက္ အလြန္အမင္း က်ဆင္းသြားျခင္း (Hypoglycaemia) ကီတုန္း လုိ႔ေခၚတဲ့ ဓာတုပစၥည္းေတြ ထြက္ျပီး ခႏၶာကုိယ္ မွာ အက္ဆစ္ ဓာတ္ေတြ မ်ားလာျခင္း (Diabetic Ketoacidosis)၊ အက္ဆစ္ဓာတ္မမ်ားပဲ ကုိယ္ခႏၶာေရဆြဲအား တက္လာလုိ႔ ကုိမာဟု ေခၚေသာ သတိေမ့ေျမာေရာဂါ ျဖစ္ျခင္း (Non-ketotic hyperosmolar coma) တုိ႔ ျဖစ္တတ္သည္။
အက္ဆစ္မမ်ားဘဲ သၾကားဓာတ္အလြန္အမင္းမ်ားက သၾကားဓာတ္က ေရဆြဲအားမ်ား၍ ကုိမာ ျဖစ္ျခင္းမ်ိဳး (Non-ketotic hyperosmolar coma) ႏွင့္ သၾကားဓာတ္မ်ားကာ ကီတုန္းဆက္စပ္ အက္ဆစ္ဓာတ္မ်ားျခင္း (ketoacidosis) မ်ိဳးမွာ ေသေသခ်ာခ်ာ ထိေရာက္ေသာ ကုသမွဳမ်ိဳးကုိ မယူရေသး၍ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
ေရာဂါေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚသည့္ အခ်ိန္ၾကာမွ ျဖစ္ေပၚတတ္သည့္ ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါမ်ားမွာ ႏွလုံးနဲ႔ ေသြးေၾကာ ဆုိင္ရာေရာဂါမ်ား (cardiovascular) ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္ဆီးျခင္းမ်ာ (nephropathy)၊ ေက်ာက္ကပ္ လုံး၀ အလုပ္မလုပ္ႏုိင္ က်ဆုံးျခင္းမ်ား (renal failure) မ်က္လုံး အတြင္းပုိင္း ရက္တီနာ ဟု ေခၚတဲ့ အျမင္လႊာစုစည္းသည့္ အာရုံခံ ပစၥည္း ပ်က္စီးျခင္းမ်ား (retinopathy) ခႏၶာကုိယ္ အႏွံ့က ပူေအးထိေတြ႔ စသည္တုိ႔ကုိ သိသည့္ အာရုံေၾကာႏွင့္ ကုိယ္လက္ လွုပ္ရွားမွုကုိ ထိန္းတဲ့ အာရုံေၾကာေတြ ပ်က္စီးတာေတြ ျဖစ္ႏုိင္ပါသည္။
ထုိ႔ေနာက္ အနာက်က္တာေႏွး ျခင္း အမ်ိဳးသားမ်ားတြင္ ပန္းေသပန္းညိွုးျခင္း စသည့္ ေရာဂါေဝဒနာမ်ား ျဖစ္ေပၚႏုိင္ပါသည္။
ေျခေထာက္မ်ားမွာ အနာက်က္ေႏွးသည့္အတြက္ ေနာက္ပုိင္း အသားမ်ားပုပ္ေဆြးျခင္းမ်ား မွသည္ ေျခေထာက္ ျဖတ္ပစ္ရျခင္း မ်ိဳးမ်ားလည္း ျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္ႏုိင္ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ လုံေလာက္သည့္ ဆီးခ်ိဳ ကုသမွုႏွင့္ ေသြးတုိးေရာဂါကုိလည္း ထိန္းသိမ္း၊ အေနအထုိင္ ဘ၀၀န္းက်င္ကုိလည္း ေကာင္းေအာင္မြန္ေအာင္ ေျပာင္းလုိက္ႏုိင္လွ်င္ (ဥပမာ ေဆးလိပ္ ျဖတ္တာတို႔ ခႏၶာကုိယ္ အေလးခ်ိန္ကုိ ထိန္းသိမ္း ႏုိင္တာတုိ႔ လုပ္ႏုိင္လွ်င္) ယခင္က ေျပာခဲ့ေသာ အခ်ိန္ၾကာျမင့္မွ ေပၚေပါက္မည့္ ေရာဂါ ေနာက္ဆက္တြဲ မ်ားကုိ အထုိက္အေလ်ာက္ တားဆီးႏုိင္ပါ၏။
ဖြ႔ံျဖိဳးျပီး ႏုိင္ငံမ်ားတြင္မူ ဆီးခ်ဳိသည္ လူလတ္ပုိင္း အရြယ္ေတြ မ်က္စိကြယ္ရျခင္း၏ အဓိက အေၾကာင္းအရင္း ျဖစ္ေနျပီးေတာ့ ထိခုိက္ ဒဏ္ရာ တစ္စုံတစ္ရာ မျဖစ္ဘဲ ေျခေထာက္ျဖတ္ပစ္လုိက္ ရျခင္း၏ အဓိက အေၾကာင္း အရင္းတစ္ရပ္လည္း ျဖစ္ေနျပန္ပါသည္။
အေမရိကန္ႏုိင္ငံ တြင္မူ ဆီးခ်ိဳေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါမွာ ဒုိင္ယာလက္ဆစ္ (DIALYSIS) ဟု ေခၚသည့္ ေသြးအတြင္း ဓာတုပစၥည္းမ်ားကုိ အျပင္က ဓာတုပစၥည္းေတြႏွင့္ ဖလွယ္ကာ ေက်ာက္ကပ္ကုိ အနားေပး ကုသရသည့္ ကုုထုံး ၏ အဓိကေဖာက္သည္ေရာဂါၾကီး ျဖစ္ေနပါသည္။
